Τίτλος: «Εναλλακτική» Ιατρική: ποια είναι η θέση της Επιστήμης;
Καλεσμένοι:
Δρ Γιόλα Μάρκου, Παθολόγος Ογκολόγος, Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου
Δρ Νικόλας Διέτης, Φαρμακολόγος, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου
Δρ Ελευθερία Γαλάτου, Φαρμακοποιός-Βιολόγος, Λέκτορας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας
Δημοσιογράφος: Ραλλή Παπαγεωργίου
Διαφορές εναλλακτικής και συμπληρωματικής θεραπείας
- Η εναλλακτική θεραπεία ουσιαστικά καταργεί τη χρήση της συμβατικής θεραπείας, αντικαθιστώντας την με άλλες ουσίες/μεθόδους, κ.λπ. Οι εναλλακτικές θεραπείες δεν έχουν επιστημονική βάση και δεν είναι αποδεκτές από την επιστημονική ιατρική κοινότητα. Οι συμπληρωματικές θεραπείες είναι αποδεκτές νοουμένου ότι δεν αλληλεπιδρούν με τη συμβατική θεραπεία.
Για ποιους λόγους ωθούνται οι ασθενείς στην αναζήτηση εναλλακτικών θεραπειών;
- Τουλάχιστον το 50% των ασθενών αναζητάει ενναλακτικούς τρόπους για να βοηθηθεί. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 70% στην κατηγορία των καρκινοπαθών.
- Οι κύριοι λόγοι είναι οι παρενέργειες που παρατηρούνται με τα συμβατικά φάρμακα (ιδίως χημειοθεραπεία), η μη ικανοποίηση από την επικοινωνία με τον γιατρό τους, και η μεγάλη χρονική διάρκεια της ασθένειας.
Ποιοι είναι οι 6 μύθοι σχετικά με τις εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες;
- Η ύπαρξη της εναλλακτικής ιατρικής. Η Ιατρική είναι μία. Οι μόνες αποδεκτές θεραπείες είναι οι συμπληρωματικές.
- Οι εναλλακτικές θεραπείες είναι λιγότερο τοξικές αφού προέρχονται από φυσικές πηγές. Αυτό δεν ισχύει αφού και τα φυτικά φάρμακα έχουν παρενέργειες.
- Η εναλλακτική ιατρική και οι συμπληρωματικές θεραπείες είναι εντελώς ξεχωριστές από την ιατρική. Ο διπολισμός αυτός δεν υπάρχει. Στην ιατρική περιλαμβάνονται όλες οι θεραπείες οι οποίες έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά.
- Η εναλλακτική ιατρική θεραπεύει οποιαδήποτε ασθένεια. Τα «φυσικά» εναλλακτικά προϊόντα έχουν μεγάλη λίστα ενδείξεων, κάτι που πρέπει να μας κάνει καχύποπτους.
- Οι γιατροί δε γνωρίζουν από εναλλακτική ιατρική. Πρόκειται περί μύθου, αφού ο γιατρός καθοδηγεί τον ασθενή τόσο για τη συμβατική όσο και για τη συμπληρωματική θεραπεία (π.χ. γιόγκα, μασάζ, διαλογισμό, κ.ά).
- Δεν είναι απάτη όλες οι εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες. Για κάποιες έχουν διαπιστωθεί θετικά αποτελέσματα. Επίσης, κάποιες τέτοιες μέθοδοι είναι ακίνδυνες, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους ασθενείς, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει τεκμήριο για την αποτελεσματικότητά τους (π.χ. αρωματοθεραπεία, γιόγκα, κ.λπ.)
Με ποια κριτήρια επιλέγουν οι γιατροί την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή για κάθε περιστατικό;
- Οι γιατροί βασίζονται σε αποδεδειγμένες κατευθυντήριες γραμμές που δημοσιεύονται και ακολουθούνται παγκοσμίως, και οι οποίες έχουν προκύψει από τα αποτελέσματα τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών φαρμάκων.
Τι είναι το evidence based medicine; Πώς ξέρουμε ότι ένα φάρμακο είναι αποτελεσματικό και ασφαλές;
- Η διαδικασία για να τεθεί ένα φάρμακο στην κυκλοφορία είναι χρονοβόρα. Για να αναπτυχθεί ένα φάρμακο πρέπει να είναι γνωστή η παθοφυσιολογία της ασθένειας για την οποία προορίζεται, και ο στόχος του φαρμάκου (ενεργοποίηση ή αναστολή υποδοχέων/στόχων). Ενδέχεται να δοκιμαστούν πάνω από 10.000 χημικές ουσίες για να καταλήξουμε στο φάρμακο με τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά.
- Οι κλινικές μελέτες χωρίζονται σε 4 φάσεις:
- Φάση 1: το φάρμακο χορηγείται σε 20-50 υγιείς εθελοντές
- Φάση 2: το φάρμακο χορηγείται σε εκατοντάδες ασθενείς
- Φάση 3: το φάρμακο χορηγείται σε χιλιάδες ασθενείς και αξιολογείται η ποιότητα, ασφάλεια και αποτελεσματικότητά του μέσω των τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών.
- Φάση 4: μετά την έκδοση άδειας κυκλοφορίας του φαρμάκου, γίνονται μετεγκριτικές μελέτες για την ανίχνευση τυχόν παρενεργειών.
- Η ιατρική βάσει τεκμηρίων κάνει πράξη τη θεραπεία που έχει αποδεχθεί με τεκμήρια. Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε science based medicine με συγκεκριμένα επίπεδα τεκμηρίωσης της κλινικής πρακτικής. Στην αρχή υπάρχουν οι εκτιμήσεις, και οι μελέτες περιστατικών. Ακολούθως, οι συγκριτικές μελέτες και οι τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται οι μετα-αναλύσεις και οι συστηματικές ανασκοπήσεις των κλινικών μελετών, που αποτελούν το πιο ισχυρό τεκμήριο αποτελεσματικότητας μίας θεραπείας.
Θεωρία συνωμοσίας BIG PHARMA
- Υπάρχει η θεωρία συνωμοσίας ότι οι κορυφαίες φαρμακοβιομηχανίες έχουν βρει το φάρμακο για τον καρκίνο και το κρατάνε κρυφό. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αφού οι φαρμακοβιομηχανίες είναι επιχειρήσεις και στόχος τους είναι η απόσβεση της επένδυσης που έχουν κάνει για την ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου. Επίσης, οι ασθενείς τείνουν να υπερεκτιμούν τις φαρμακοβιομηχανίες. Η πραγματικότητα είναι πως έχει επέλθει κορεσμός σε σχέση με την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, αφού οι ερευνητές αδυνατούν να βρουν νέα χημικά μόρια.
Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που κινδύνευσαν επειδή επέλεξαν την εναλλακτική θεραπεία έναντι της συμβατικής;
- Είναι δικαίωμα του ασθενούς να επιλέξει τη θεραπεία που θα του χορηγηθεί. Ωστόσο, σε κάποιες κατηγορίες ασθενειών, εάν δεν ακολουθηθεί η συμβατική θεραπεία, αυξάνεται ο κίνδυνος θανάτου. Έχουν υπάρξει περιστατικά ασθενών με ιάσιμο νόσημα που πέθαναν επειδή επέλεξαν την εναλλακτική ιατρική έναντι της συμβατικής θεραπείας.
Είναι αποτελεσματική η ομοιοπαθητική;
- Η ομοιοπαθητική βασίζεται στη θεωρία ότι αν σου χορηγηθεί πολύ μικρή ποσότητα από αυτό που σου κάνει κακό, τότε θα θεραπευτείς. Αυτό δεν ισχύει, βάσει του κανόνα της φαρμακοθεραπευτικής και τα τελευταία χρόνια η ομοιοπαθητική έχει αφαιρεθεί από τον κατάλογο των θεραπειών που αποζημιώνονται από τα συστήματα υγείας αρκετών χωρών. Λόγω της αραίωσης που υφίσταται σε ένα ομοιοπαθητικο προϊόν, δεν υπάρχει ουσιαστικά δραστική ουσία και πρόκειται για ένα εικονικό φάρμακο (placebo).
Πόσες εναλλακτικές θεραπείες υπάρχουν;
- Σήμερα υπάρχουν γύρω στις 150 εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες και διακρίνονται σε 4 κατηγορίες: θεραπείες ενέργειας, θεραπείες πνεύματος, θεραπείες διαχείρισης και «βιολογικές» θεραπείες. Οι ασθενείς πρέπει να συζητάνε με τον γιατρό τους και να τον συμβουλεύονται ως προς τις κατάλληλες, για την πάθησή τους, συμπληρωματικές θεραπείες. Ειδικά, η χρήση ομοιοπαθητικών προϊόντων και εκχυλισμάτων βοτάνων, ενδεχομένως να είναι επικίνδυνη και θα πρέπει να ενημερώνεται πάντοτε ο γιατρός για όλα όσα λαμβάνει ο ασθενής, συμπεριλαμβανομένων των σκευασμάτων βιταμινών.
Πόσο σημαντική είναι η σωστή πληροφόρηση των ασθενών;
- Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται από αξιόπιστες διαδικτυακές επιστημονικές πηγές. Δε θα πρέπει να παρασύρονται από τα fake news και από μεμονωμένες αναφορές και μαρτυρίες.
- Οι ασθενείς έχουν δικαίωμα στην ενημέρωση και θα πρέπει να επικοινωνούν με τον γιατρό τους και να απαιτούν εξηγήσεις και λεπτομέρειες για την πάθηση και θεραπεία τους.
- Θα πρέπει να ζητάνε συμβουλές από τον φαρμακοποιό τους, ο οποίος ως σύμβουλος και επαγγελματίας υγείας, είναι σε θέση να τους καθοδηγήσει.
- Θα πρέπει οι ασθενείς να είναι καχύποπτοι με το περιεχόμενο ιστοσελίδων που διαφημίζουν προϊόντα που θεραπεύουν τα πάντα.
Τι είναι η ολιστική ιατρική προσέγγιση;
- Ο συνδυασμός της συμβατικής με τη συμπληρωματική θεραπεία. Επίσης, περιλαμβάνονται και άλλες συμβουλές σε σχέση με τον τρόπο ζωής, όπως π.χ. η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση.
Τι γίνεται όταν η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά;
- Η ιατρική δεν έχει λύσει τα πάντα. Υπάρχουν ασθένειες χωρίς προσδόκιμο επιβίωσης. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει άλλη θεραπεία, η ηθική προστάζει να μη χορηγείται άλλη θεραπεία που είναι εκ των προτέρων βέβαιο ότι θα είναι αναποτελεσματική.
- Σε αυτές τις περιπτώσεις ρόλο έχει η παρηγορητική θεραπεία που είναι η φροντίδα του σώματος και του πνεύματος.
- Σημαντικό επίσης είναι να αντιληφθούν οι ασθενείς ότι στην ιατρική εφαρμόζεται η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση.
Ποια η χρήση της ιατρικής κάνναβης;
- Η ιατρική κάνναβη έχει ανακουφιστική δράση και χρησιμεύει για τον έλεγχο του πόνου. Δεν αποτελεί θεραπεία του καρκίνου.
Θεσμοθέτηση και προστασία των ασθενών
- Το κράτος θα πρέπει να προστατεύσει τους ασθενείς με τη θέσπιση σωμάτων ανάλογων με το πολυθεματικό συμβούλιο που υπάρχει για την αντιμετώπιση του καρκίνου.
Παρακολουθήστε ολόκληρη την εκπομπή στο Youtube : https://www.youtube.com/watch?v=Q5rI5TVsWME